PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN VỀ BẢO VỆ DỮ LIỆU CÁ NHÂN, QUYỀN RIÊNG TƯ TRONG KỶ NGUYÊN SỐ

Chiều ngày 12/12/2025, Trường Đại học Thành Đô tổ chức Hội thảo khoa học chủ đề “Pháp luật và thực tiễn về bảo vệ dữ liệu cá nhân, quyền riêng tư trong kỷ nguyên số”, cung cấp những thông tin cập nhật hữu ích về bảo mật dữ liệu cá nhân trước những thách thức ngày càng lớn trong thời đại chuyển đổi số diễn ra ngày càng nhanh và sâu sắc.

PGS.TS Đào Thị Ái Thi, Phó Hiệu trưởng, mở đầu hội thảo, nhấn mạnh những thách thức cấp thiết trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền riêng tư, nhất là trong bối cảnh tội phạm mạng ngày càng gia tăng, hoạt động tinh vi và khó kiểm soát hơn, đặt ra yêu cầu cấp bách về hoàn thiện hành lang pháp lý và nâng cao nhận thức xã hội.

Ai cũng có thể trở thành nạn nhân của lừa đảo – đó là thực tế rõ ràng về sự tinh vi và bùng nổ của vấn nạn lừa đảo trên không gian mạng hiện nay. Chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên mà sự lừa đảo được “công nghiệp hóa”, được hỗ trợ bởi công nghệ cao để hoạt động có tổ chức và xuyên quốc gia. Điều này đặt ra những thách thức lớn việc quản lý dữ liệu, bảo mật cá nhân, và quyền riêng tư. 

Theo thống kê của Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) – Bộ Công an, trong 8 tháng của năm 2025, Việt Nam ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo qua mạng, tăng 65% so với cùng kỳ năm 2024, với thiệt hại ước tính hơn 1.660 tỷ đồng. Ngành công nghiệp lừa đảo trên toàn thế giới chiếm đoạt của các nạn nhân số tiền khổng lồ khoảng từ 27 đến 36,5 tỷ USD mỗi năm. Lừa đảo không chỉ là mất tiền, mà còn là phá hủy niềm tin, gây tổn thương tâm lý và bào mòn nguồn lực xã hội.

Các tham luận được trình bày tại hội thảo đã tiếp cận chủ đề dưới nhiều góc nhìn, vừa mang tính pháp lý, vừa mang tính thực tiễn. Tham luận “Thực trạng xâm phạm quyền riêng tư trên không gian mạng tại Việt Nam hiện nay” phản ánh bức tranh thực tế của các hành vi xâm phạm, từ rò rỉ dữ liệu, đánh cắp danh tính cho đến việc khai thác trái phép thông tin cá nhân trên mạng xã hội. Diễn giả đã chỉ ra nguyên nhân từ nhận thức người dùng còn hạn chế, thiếu các biện pháp phòng vệ kỹ thuật, và kêu gọi nâng cao ý thức số trong cộng đồng.

Trong tham luận “Thực thi pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân trong kỷ nguyên số tại Việt Nam: Thực trạng, khó khăn và đề xuất hoàn thiện”, tập trung làm rõ khung pháp lý hiện hành, những bất cập trong tổ chức thực thi, đồng thời đưa ra các đề xuất hoàn thiện chính sách và tăng cường năng lực giám sát dữ liệu cá nhân. Tham luận này đặt nền tảng cho việc nhìn nhận vai trò của Nhà nước trong việc đảm bảo an toàn thông tin trong xã hội số.

Hội thảo cũng nhấn mạnh rằng, trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi, việc chỉ trông chờ vào cơ quan chức năng là chưa đủ. Những hành lang pháp lý và biện pháp kỹ thuật chỉ thật sự phát huy hiệu quả khi mỗi cá nhân trở thành một chủ thể chủ động trong việc bảo vệ bản thân và cộng đồng.

Tham luận về “Trí tuệ nhân tạo và quyền riêng tư”, đi sâu khai thác các vấn đề đạo đức và pháp lý nảy sinh khi dữ liệu cá nhân trở thành nguồn nguyên liệu cho huấn luyện AI. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ đòi hỏi phải có khung pháp lý linh hoạt, cập nhật và mang tính toàn cầu, đảm bảo sự cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và bảo vệ quyền con người.

Tham luận “Thách thức bảo vệ dữ liệu người tiêu dùng trong thương mại điện tử”, đề cập đến rủi ro trong thu thập, chia sẻ và xử lý dữ liệu khách hàng trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh. Từ đó, tác giả kiến nghị xây dựng cơ chế giám sát minh bạch, buộc các doanh nghiệp tuân thủ tiêu chuẩn an toàn thông tin, góp phần hình thành môi trường kinh doanh trực tuyến an toàn, bền vững.

Mỗi Thadoer cần chủ động theo dõi các cảnh báo, thông tin mới nhất từ Bộ Công an, cơ quan truyền thông chính thống; chậm lại một chút trước những vấn đề bất thường, và tự đặt các câu hỏi rằng “Tại sao công an lại gọi qua Zalo? Tại sao ngân hàng lại cần mã OTP của tôi? Tại sao tôi lại trúng thưởng khi không tham gia?”; tích cực chia sẻ, cảnh báo đến người thân, đặc biệt là người lớn tuổi và thanh thiếu niên về các thông tin, kỹ năng chống lừa đảo. 

Hội thảo không chỉ là diễn đàn trao đổi học thuật mà còn là lời kêu gọi hành động để mỗi cá nhân trở thành “lá chắn sống” trong bảo vệ an toàn dữ liệu và quyền riêng tư thời đại kỷ nguyên số. Mỗi hành động đúng, mỗi chia sẻ hữu ích chính là một viên gạch nhỏ xây nên “lá chắn cộng đồng”, góp phần hình thành xã hội số an toàn, nhân văn và phát triển bền vững.